Terapia integracji sensorycznej jest przeznaczona dla dzieci, u których pojawiają się objawy zaburzeń w przetwarzaniu informacji zmysłowych. W związku z tym zachowanie dziecka jest nieprawidłowe w odpowiedzi na wyzwania otoczenia. Gdy występują zaburzenia w odbiorze i rozumieniu sygnałów pochodzących ze zmysłów, istnieje możliwość zaburzenia rozwoju poznawczego, motorycznego, a nawet społecznego. Terapia funkcji sensorycznych jest wskazana dla dzieci zarówno w wieku niemowlęcym, przedszkolnym, jak i szkolnym.

Integracja Sensoryczna przeznaczona jest dla dzieci, które:

  • mają wzmożone lub obniżone napięcie mięśniowe
  • posiadają opóźniony rozwój motoryki dużej, np. dzieci mało sprawne ruchowo, mające kłopoty z bieganiem, postawą
  • przejawiają nienaturalny lęk przed wysokością, ruchem, upadkiem
  • mają problemy w zakresie samoobsługi, np. kłopoty z ubieraniem się, zapinaniem guzików, wiązaniem sznurowadeł
  • nie lubią mycia twarzy, włosów, uszu, a także nie lubią obcinania paznokci i włosów
  • mają trudności w nabywaniu umiejętności szkolnych, tj. pisanie, czytanie, liczenie
  • posiadają opóźniony rozwój mowy
  • prezentują zaburzenia równowagi: dziecko ciągle upada, chwieje się, potyka, przewraca
  • są nadruchliwe, znajdują się w nieustannym ruchu (biegają, kręcą się, huśtają)
  • mają trudności z koncentracją uwagi
  • są nadwrażliwe na bodźce dotykowe, np. mycie się, noszenie butów, skarpetek
  • przejawiają nieprawidłowe reakcje na ból, mają obniżony prób bólu
  • nie lubią zabaw ruchowych, gier sportowych
  • często chodzą na palcach
  • posiadają problemy emocjonalne (nadpobudliwość emocjonalna, labilność emocji, reakcje lękowe, dziecko jest nadwrażliwe emocjonalnie, często się obraża, trudno jest skłonić je do współpracy z dorosłym lub współdziałania z innymi dziećmi, jest uparte, negatywnie nastawione do proponowanych aktywności)
  • mają chorobę lokomocyjną
  • nie lubią określonych tkanin, z których wykonane są ubrania (np. wełna)
  • w czasie zajęć stolikowych często podpierają głowę, przysiadają nogi, kładą się na stoliku
  • mają problem z nauczeniem się nowych zadań ruchowych (np. jazda na rowerze)
  • preferują siedzący tryb życia (np. oglądanie telewizji, gra na komputerze)

Terapia integracji sensorycznej jest odpowiednia również dla dzieci z określonymi zaburzeniami lub chorobami:

  • nadpobudliwość psychoruchowa (ADHD),
  • mózgowe porażenie dziecięce,
  • alkoholowy zespół płodowy (FAS),
  • autyzm,
  • zespół Aspergera,
  • choroby o podłożu genetycznym (np. zespół Downa, Reta),
  • niepełnosprawnościami fizycznymi (np. dzieci niedowidzące i niedosłyszące),
  • z zaburzeniami sprzężonymi.

Do przeprowadzenia badań diagnostycznych w zakresie SI uprawnieni są certyfikowani terapeuci.

Rozpoczęcie terapii SI poprzedzone jest dokładną diagnozą dziecka. Polega ona na przeprowadzeniu:

– wywiadu z rodzicami – dotyczy on przebiegu ciąży i porodu, rozwoju dziecka w okresie niemowlęcym i wczesnodziecięcym. Zbierane są również informacje i opinie od innych specjalistów.

– analizy kwestionariuszy – rodzice wypełniają szczegółowe kwestionariusze dotyczące funkcjonowania dziecka w życiu codziennym.

– prób klinicznych – dziecko obserwowane jest w spontanicznej aktywności oraz w sytuacjach zadaniowych, gdzie oceniana i sprawdzana jest: jakoś napięcia mięśniowego, mechanizmy równoważne i obronne, praca oczu, koordynacja ruchowa, integracja odruchów tonicznych.

– zestawu Południowo – Kalifornijskich Testów Integracji Sensorycznej – testy te szczegółowo badają rozwój odbioru i przetwarzania informacji dotykowych, równoważnych i proprioceptywnych. Ocenie poddane są również umiejętności planowania ruchu, znajomości ciała, motorykę małą i koordynację wzrokowo – ruchową. Większość testów przeznaczona jest dla dzieci powyżej 4 roku życia. Dzieci młodsze i te które nie można zastosować testów badane są modyfikowanymi próbami z obserwacji klinicznej i dodatkowymi testami sprawnościowymi.

Zebrane w ten sposób informacje pozwalają terapeucie zdiagnozować gdzie dokładnie leży problem i opracować szczegółowy plan terapii dla danego dziecka.

Zajęcia SI odbywają się indywidualnie bądź grupowo i mają charakter zabawy kierowanej. Wyrównywanie zaburzeń czynności psychoruchowych osiąga się przez: normalizację napięć mięśniowych, ćwiczenia prawidłowych wzorców postawy i ruchu, ćwiczenia koordynacji wzrokowo-ruchowej, wzrokowo-słuchowej i wzrokowo-ruchowo- czuciowej, ćwiczenia poprawiające równowagę, ćwiczenia eliminujące nieprawidłowe współruchy i ruchy mimowolne, ćwiczenia odczuwania własnego ciała (schemat ciała), ćwiczenia orientacji w czasie i w przestrzeni, ćwiczenia kształcenia dominacji stron ciała oraz rozpoznawania ich.

W terapii SI stosuje się liczne pomoce takie jak: hamaki, platformy, wałki i trapezy podwieszane, piłki o różnych średnicach, deskorolki, specjalne szczotki i materiały różnej faktury do stymulacji dotykowej, materiały do stymulacji wzrokowej, węchowej, smakowej, słuchowej – wszystko to odbywa się w odpowiednio przygotowanej sali.

Celem terapii integracji sensorycznej jest stymulacja centralnego układu nerwowego poprzez pobudzanie receptorów zmysłowych. Proces ten ma dostarczyć aparatowi sensorycznemu odpowiednią ilość i jakość bodźców, aby na ich podstawie mózg nauczył się właściwego reagowania i wykształcił prawidłowe reakcje adaptacyjne.

Oddziaływanie terapeutyczne polega na planowym bodźcowaniu trzech podstawowych, pierwotnych zmysłów: dotyku, czucia głębokiego, równowagi, które stanowią bazę dla wykształcenia wyższych, bardziej zaawansowanych umiejętności przetwarzania sensorycznego.

Nabycie konkretnych umiejętności nie jest celem terapii. Następuje ono jednak, jako skutek poboczny, gdy w wyniku przeprowadzonej stymulacji poprawia się integracja sensoryczna i wzmacniają procesy nerwowe, co w sposób automatyczny przekłada się na pojawienie nowych, adekwatnych reakcji i zachowań.

Dzięki starannie dobranym, celowym i sprawiającym przyjemność czynnościom w ramach terapii dziecko może poprawić:

  • funkcjonowanie emocjonalne
  • uwagę i koncentrację
  • zdolności wzrokowe i słuchowe
  • sprawność w zakresie dużej i małej motoryki
  • samoświadomość
  • samoocenę

Podczas terapii relacje zachodzące między procesami sensorycznymi i zachowaniem ruchowym kształtują i poprawiają połączenia synaptyczne w ośrodkowym układzie nerwowym. Prawidłowa organizacja synaptyczna ośrodkowego układu nerwowego determinuje właściwe programowanie i przetwarzanie informacji sensorycznych w następnych relacjach jednostki z otoczeniem.

Terapia integracji sensorycznej nie jest wyuczonym stale powtarzanym schematem ćwiczeń, ale sztuką ciągłej analizy zachowania dziecka i permanentnego doboru i modyfikacji stosowanych zadań, pamiętając, że motywacją do ćwiczeń każdego dziecka jest chęć zabawy, doznania przyjemności, zaspokojenia swojej rozwojowej potrzeby ruchu.